Gorilla trekking: Bwindi Impenetrable Forest in Oeganda

Dit is een dikke, mistige jungle zoals je hem alleen kent uit het Jungle Book. De bergen begroeid met dik, donker woud vormen de thuisbasis voor bijna de helft van de zwaar bedreigde berggorilla’s. Wereldwijd zijn er nog maar zo’n 1000 van deze apen te vinden, bijna de helft daarvan in de Parel van Afrika.

Gorilla trekking

Tijdens een gorilla safari, ook bekend als gorilla trekking, krijgt men de kans om één van de meest spectaculaire ‘up-close’ en persoonlijke wildlife ervaringen mee te maken die in een mensenleven mogelijk zijn: het ontmoeten van onze verre neven in de mistige oerwouden, hun natuurlijke habitat.

Een gorilla trek is een magische, onvergetelijke ervaring. Vanuit een lodge bij het park ga je vroeg uit de veren om het mistige woud in te trekken. De hike is dwars door het oerwoud (denk: machetes, lianen, Tarzan en Jane), begeleid door een stoere ranger die de berggorilla’s opspoort. Soms vind je ze gelijk, soms moet je zo’n vijf uur hiken voordat je ze vindt. En daar sta je dan: oog in oog met deze majestueuze mensapen. Je mag ze een uur lang bewonderen terwijl ze nonchalant hun ding doen, op slechts enkele meters afstand. Deze tour is dan misschien geen budget-optie, maar de ervaring is er één om nooit te vergeten!

Bwindi Impenetrable Forest

Dit UNESCO-werelderfgoed in Oeganda is een van de beste plekken ter wereld om berggorilla's te spotten, dit woud vormt namelijk de thuisbasis voor bijna de helft van de zwaar bedreigde populatie. Een dikke, mistige jungle zoals je hem alleen kent uit het Jungle Book, zo dichtgegroeid dat je er nauwelijks een weg doorheen kan banen. Precies om deze reden wordt het Bwindi ‘Impenetrable’ Forest genoemd, tijdens een trektocht krijg je dan ook echt het gevoel dat je je in een andere wereld bevindt. Het landschap is adembenemend: van mistige valleien tot steile heuvels, met overal om je heen het gezang van exotische vogels.

Over Bwindi en de berggorilla’s

Het regenwoud ligt grotendeels in Oeganda, en groeit een stukje over de grens met Congo. Het ligt dan ook pal naast het beroemde Virunga National Park in de Democratische Republiek Congo. De berggorilla’s zijn de meest bedreigde primaten soort op de wereld: in de jaren 70 was het geschatte aantal maar 600 (ja, op de héle wereld!) Omdat ze een beschermde status hebben verworven, is de groep inmiddels uitgebreid tot een aantal van 800. Hiervan wonen er ongeveer 400 in Bwindi Impenetrable Forest, en de andere 400 rondom de Virunga Vulkanen in Congo, Rwanda en Mgahinga National Park in het zuidelijkste puntje van Oeganda.

Alles wat je moet weten voor jouw gorilla-trekking

Een ontmoeting met de zeldzame berggorilla’s in hun natuurlijke habitat is een ervaring die je nooit meer vergeet. Maar voordat je het dichte woud intrekt, is het handig om goed voorbereid te zijn. Wat maakt deze dieren zo bijzonder? En hoe haal je het meeste uit je trekking? Hier zijn de zes belangrijkste dingen die je moet weten over gorilla’s en gorilla-trekking:

#1 Over de gorilla’s

Geen enkel wezen op deze aardbol heeft meer menselijke interesse opgewekt dan onze evolutionaire voorouders, de gorilla’s. De naam ‘gorilla’, afkomstig van het Griekse ‘gorillai’, verwijst daarbij letterlijk naar ‘een harig persoon’, wat ze ook wel een beetje zijn. Hun DNA is namelijk voor 98% hetzelfde als dat van de mens. In Afrika bestaan er drie gorillasoorten:

De westerse laagland gorilla met een geschatte populatie van 100.000.
De oosterse laagland gorilla met een populatie van 5.000.
De berggorilla waarvan er nog slechts een 1000 op deze planeet rondlopen.

Oeganda is één van de drie thuishavens van deze laatste gorillasoort, waar ook wel eens naar verwezen wordt als de ‘gentle giant’. Mannelijke berggorilla’s, beter bekend als ‘silverbacks' of zilverruggen, zijn ongeveer 160 cm groot wanneer ze op twee poten staan, wegen rond de 190 kg en zijn zes maal sterker dan een volwassen man. Vrouwtjes zijn meestal een beetje kleiner, 130 cm groot en wegen ongeveer 95 kg. Net zoals mensen, zijn berggorilla’s sociale dieren. Ze leven in ‘troepen’, die 12 tot 40 leden kunnen omvatten. Troepen zijn daarbij gebouwd rond een dominante mannelijke ‘zilverrug’ die de leider is van meerdere vrouwtjes, ondergeschikte mannetjes en zijn eigen kinderen. Deze laatste verlaten op een bepaald moment het nest om of een nieuwe troep op te starten, of een andere te vervolledigen.

Een stabiele gorillafamilie straalt bijgevolg flink wat harmonie uit waar wij mensen, in onze huidige en jachtige samenleving, nog van kunnen leren. De ‘silverback’ die teder met zijn kinderen speelt, de volwassen vrouwtjes die hun kinderen de regels van de jungle bijbrengen, het ronddollen van de baby’s… Maar laat je niet misleiden door hun harmonieus samenleven en teddybeer gehalte! Berggorilla’s beschikken over geduchte wapens, waaronder sterk ontwikkelde hoektanden en krachtige kaakspieren. Deze tools komen niet enkel van pas bij het eten van planten, maar worden ook gebruikt bij het beschermen of overnemen van een troep. Het dodelijk verwonden van een ander mannetje en kindermoord (nieuwe leider vermoordt de kinderen van de verslagen leider) zijn daarbij gruwelijke, maar veelvoorkomende taferelen.

Mensen hebben over het algemeen echter niets te vrezen. De troepen die worden bezocht tolereren toeristen in hun directe omgeving. Mannelijke gorilla’s durven vb. schijnbewegingen maken om hun dominantie te tonen, maar zullen nooit zomaar aanvallen. Tot op heden zijn er dan ook geen incidenten gerapporteerd tijdens een gorilla trek. Toch raden we aan om deze reuzen met respect te behandelen, ze zijn namelijk niet ‘tam’. Een goed voorbeeld hiervan is zichtbaar in de Disney-film ‘Tarzan’: Jane slaagt erin van de slechte kolonel te ontsnappen en loopt een gorilla in de jungle tegen het lijf. Ze knielt meteen voor het dier neer om haar onderdanigheid te tonen. De kolonel daarentegen trekt zijn geweer en verklaart zo de oorlog.

#2 Nationale Gorilla Parken

Gorillatroepen kennen geen vaste territoria, al kun je ze meestal binnen een vast kerngebied opsporen. Oeganda beschikt over meer dan 50% van de gehele populatie en telt momenteel een 18-tal groepen. Deze zijn te spotten in het ‘Mgahinga Gorilla National Park’ en het ‘Bwindi Impenetrable National Park’. Beide parken worden gekenmerkt door een mistig, dichtbegroeid bergoerwoud waarin de gorilla’s zich te goed doen aan diverse planten. Gentle giants verorberen dagelijks ongeveer 20 kg aan o.a. wilde selderij, lobelia’s en distels. Soms trakteren ze zichzelf daarna nog op een toetje van fruit, insecten of dood hout. Ze eten dus letterlijk hun buikje rond! Wist je trouwens dat bepaalde planten op het menu van deze primaten – mits bereid – eetbaar zijn voor mensen?

Het eerste park, ‘Mgahinga Gorilla National Park’, is met zijn 33.9 km2 het kleinste nationale park in Oeganda. Zijn naam, gegeven door de lokale Bafumbira gemeenschap, is afgeleid van het woord ‘gahinga’ wat ‘stapels vulkanische steen’ betekent. Deze naam is niet toevallig. Het park is namelijk de thuisbasis van drie Virunga vulkanen: Sabinyo, Gahinga en Muhavura. Zoals in de naam van het nationale park wordt vermeld, is het Mgahinga Gorilla National Park een ‘place-to-be’ voor gorilla trekking. Toeristen kunnen er één van de 17 Oegandese gorilla troepen, genaamd de ‘Nyakagezi’, ontmoeten en komen onderweg met wat geluk ook de Gouden apen tegen. Gouden apen zijn, zoals hun naam doet vermoeden, herkenbaar aan hun goud-oranje kleur. Deze kleur is niet verspreid over heel hun vacht, maar vertoont zich enkel op de bovenflanken en – zoals de mannelijke gorilla – op de rug. Ondanks hun kleinere omvang, moeten ook deze beestjes strijden om te overleven. Het aantreffen van zowel de kleine gouden aapjes alsook hun grote zwart-grijze verwanten – m.a.w. het ‘meeten van gold and silver’ – is bijgevolg een unieke ervaring die je enkel in het Mgahinga Gorilla NP kan meemaken.

Het tweede park, ‘Bwindi Impenetrable Forest’, beslaat een oppervlakte van 321 km² en heeft zijn naam ‘Bwindi’, wat letterlijk ‘ondoordringbaar’ (cf. ‘impenetrable’) betekent, te danken aan zijn modderige, moerassige regenwoud dat door een dik bladerdek afgeschermd wordt. Bwindi is verreweg een van de meest uitzonderlijke, beschermde gebieden in Oost-Afrika: Het staat bekend als een van Afrika’s oudste habitats (daterend van ongeveer 25.000 jaar geleden) en behoort biologisch gezien tot een van de rijkste gebieden in Afrika. Het regenwoud wordt gekenmerkt door rivierkloven en mistige bergen, en vormt daarnaast een belangrijke oase voor biodiversiteit. Zo herbergt het meer dan 1000 bloeiende planten, 163 boomsoorten, 360 vogelsoorten, 200 vlindersoorten, 120 zoogdiersoorten en 11 apensoorten. Onder deze apensoorten behoren de wilde chimpansees en berggorilla’s, die enkel in het Bwindi vrolijk lijken te samenleven.

De berggorilla’s vormen echter de ‘hoofdattractie’ van het Bwindi Impenetrable Forest. Het park beschikt in totaal over 17 gorilla troepen, wat ongeveer overeenkomt met de helft van de totale populatie. Tien van deze troepen zijn ‘gehabitueerd’ en kun je vervolgens als toerist bezoeken in een van de vier ‘gorilla trekking sectoren’ verdeeld over het park. Deze sectoren zijn:

Buhoma (noordelijke kant van Bwindi NP, laaggelegen, drie gehabitueerde gorillafamilies)
Ruhija (oostelijke kant van Bwindi NP, gematigde heuvels (1000m hoger dan Buhoma), drie gehabitueerde gorillafamilies)
Rushaga (zuidelijke kant van Bwindi NP, sterk heuvelachtig, twee gehabitueerde gorillafamilies)
Nkurigo (zuidelijke kant van Bwindi NP, extreem berglandschap, één gehabitueerde gorillafamilie)

Sinds kort, kun je in de Rushaga sector ook een ‘gorilla habituation experience’ beleven, een ervaring uniek voor het park. Hierbij krijg je namelijk de kans om vier uur met de prachtige berggorilla’s te spenderen, terwijl je observeert hoe wetenschappers en rangers een gorilla groep laten wennen aan menselijke aanwezigheid. Dit is een zeer intensief proces dat in totaal ongeveer drie jaar duurt. Door negatieve ervaringen met de mens (verjaging door habitatverlies, handel in babygorilla’s, stropen) is deze primaat namelijk met uitsterven bedreigd en is zijn eerste instinct vluchten.

Zowel Mgahinga National Park als Bwindi National Park zijn door UNESCO opgenomen als ‘natural world heritage site’. Beiden beschermen het regenwoud met al zijn biodiversiteit, een gebied dat de natuurlijke habitat van de met uitsterven bedreigde berggorilla vormt. Ze bieden toeristen vervolgens vele troeven: een regenboog aan natuur, een overvloed aan wildlife, culturele uitwisseling met de lokale junglebewoners, enzovoort. Wil je echter op gorilla trek gaan, dan is het Bwindi Impenetrable Forest de beste plek.

#3 Beste tijd voor een Gorilla trekking

Oeganda ligt precies op de evenaar en heeft daardoor een tropisch klimaat. Temperaturen schommelen het hele jaar door tussen de 11° ‘s ochtends en 23° ‘s avonds. Een gorilla trek kan dus het hele jaar door gedaan worden. De beste tijd om deze avontuurlijke expeditie aan te gaan is echter van juni tot en met september, én in de maand december. Gedurende deze maanden is het ‘droogseizoen’, wat betekent dat parken droger en toegankelijker zijn. Wil je in deze periode een gorilla trekking doen? Zorg dan dat je op tijd je permit aanvraagt, want permits zijn beperkt in aantal en sterk gegeerd in het droogseizoen alias ‘hoogseizoen’.

De maanden oktober en november worden gekenmerkt door een kort regenseizoen. Een gorilla trekking doen in deze periode is dus niet ideaal, maar zeker wel mogelijk. In de maanden maart en april is het lang regenseizoen. Krachtige regenbuien maken vervolgens de hellingen glad en beklimmingen uitdagend. Het regenseizoen biedt echter ook voordelen: het is laagseizoen (dus minder toeristen), er zijn meer groene landschappen zichtbaar en er is minder opwaaiend stof.

Tip: Bij het plannen van een gorilla trek is het goed om de seizoenen als richtlijn te gebruiken, maar laat jouw verwachtingen hier niet aan vasthangen! De weergoden kunnen op elk moment beslissen je een korte douchebeurt te schenken en door de klimaatverandering durven klimaatpatronen afwijken.

#4 Hoe zwaar is de trek?

Een gorilla trekking wordt gedaan met groepen van maximum acht personen (in totaal max 80 personen per dag) die onder begeleiding staan van enkele rangers voor wie de jungle weinig geheimen heeft. Samen trek je het magische oerwoud in en ga je op zoek naar één van de majestueuze berggorilla troepen.

Iedereen boven de 15 jaar en die goed te been is, mag een gorilla trekking doen. Zij die onderweg moeilijk vooruit komen, kunnen rekenen op de hulp van wijze, sterke rangers. De zwaarte van een gorilla safari is daarbij van verschillende zaken afhankelijk waaronder de weergoden, de locatie van de gorilla’s en je persoonlijke conditie.

Regen maakt hellingen glad en paden modderig, wat de beklimming extra pittig kan maken.
Daarnaast kunnen gorilla’s zich zowel in een laaggelegen gebied bevinden waar hellingen middelmatig zijn, alsook zich schuilhouden in een hoger gebied met extreem steile bergen.
Des te harder je stijgt, des te steviger de beklimming en des te minder zuurstof er in de lucht hangt. Elk kilootje zal je dus voelen. Gelukkig kan je je backpack met basisbenodigdheden aan een drager geven. Zij zijn getraind in het beklimmen van dit oerwoud en door jou te helpen verdienen ze een centje bij.

Of je nu een relatief gemakkelijke gorilla trek doet, of een trek die ietwat uitdagender is, je wandelsafari naar de gorilla’s belooft een unieke jungle ervaring te worden. Reken op het beklimmen van hellingen, het maken van shortcuts dwars door de groene vegetatie (off the beaten track!), en het verrast worden door jungledieren – groot en klein. De duur van een gorillatrek is daarenboven zeer flexibel: Rangers weten min of meer waar een bepaalde gorillafamilie zich het laatst bevond, maar kunnen hun bewegingen niet controleren en deze reuzen zitten niet stil. Gemiddeld leggen ze zo’n één à twee km per dag af, maar bij problemen of droogte kan dit sterk oplopen. Op de dag van de safari zal je dus al vroeg uit de veren moeten. Een gorillafamilie kan namelijk een halfuur van je vertrekplaats verwijderd zijn, maar kan zich net zo goed zes uur van jou vandaan bevinden. Ik kan je echter beloven, de afstanden die je aflegt en het geklauter dat daarbij komt kijken vallen in het niet wanneer plots de berggorilla’s voor je neus opduiken. Omringd door deze ‘kings en queens of the jungle’ lijkt de tijd stil te staan, terwijl je overmand wordt door de combinatie van kracht en rust die deze beesten uitstralen. Vrouwtjes die hun baby’s verzorgen, de dominante silverback die iedereen nauwlettend in de gaten houdt en op zijn borstkas klopt, kleintjes die uit nieuwsgierigheid de verplichte zeven meter afstand overbruggen en je komen onderzoeken… Voor je het weet is je uurtje voorbij en krijgt de ranger een signaal van de gorillaleider dat het tijd is om terug naar huis te gaan.

#5 Gorilla Trekking Oeganda Vs. Rwanda/Congo

Gorilla trekking is niet enkel in Oeganda mogelijk, maar ook in Rwanda en DR Congo.

In Rwanda kan je de berggorilla terugvinden in ‘Volcanoes National Park’. Het Volcanoes is daarbij genoemd naar de ketting van slapende vulkanen die samen het landschap van de ‘Virunga Massif’ vormen. De berg-oerwouden in Oeganda en Rwanda zijn gelijkaardig. Echter, in vergelijking met Rwanda kan vastgesteld worden dat Oeganda meer wildlife herbergt, over meer gehabitueerde gorillafamilies beschikt (18 vs. 12), gorilla permits er aanzienlijk goedkoper zijn ($700 vs. $1500/individu), en er sinds kort ook exclusieve ‘gorilla habituation experiences’ aangeboden worden. Ook in DR Congo kan je deelnemen aan een gorilla trek, al wordt dat afgeraden aangezien het land nogal onstabiel is.

#6 Prijzen: Waarom zijn gorilla-treks zo duur?

Ondanks dat het aantal berggorilla’s toeneemt (3% per jaar), blijven deze gentle giants nog steeds het slachtoffer van stropers, kinderroof en verlies van leefgebied. De prachtige beesten behouden bijgevolg hun status ‘critically endangered’ (IUCN) en hebben nood aan bescherming. Bescherming wordt geboden via 24/7 bewaking en o.a. gorilla trekking. Gorilla trekking levert jou dus niet enkel een fantastische ervaring op, maar helpt tegelijkertijd ook het dier in zijn strijd tegen uitsterven! Dat is ook meteen de reden waarom de gorilla trekking geen ‘budget deal’ genoemd kan worden.

Een gorilla permit in Oeganda kost minstens $700 (€600), al is het soms mogelijk deze goedkoper te verkrijgen in het laagseizoen. Van dit bedrag gaat 75% naar de conservatie van de bestaande berggorilla’s. De overige 25% wordt verdeeld onder de overheid (15%) en de lokale gemeenschappen die rond de nationale parken leven (10%). De prijs van een gorilla permit omvat de toegangsprijs van het nationale park, het observeren van gorilla’s voor één uur, geavanceerde ‘trackers’ en vergoeding van de rangers/bewakers. Een backpack-drager zit niet bij in het pakket, maar is makkelijk in te huren voor een bedrag van $15 en is wederom een manier om de lokale bevolking te ondersteunen.

Het geld gaat naar parken, rangers en lokale gemeenschappen, wat essentieel is om stroperij tegen te gaan en het leefgebied van de gorilla's te beschermen. Mede door deze inspanningen groeit de berggorilla-populatie langzaam, van 240 naar ruim 1000 dieren. Door deel te nemen aan een trek, draag je bij aan de toekomst van deze unieke soort én beleef je een ervaring die je nooit zult vergeten.

Waarom een gorilla-trek een must is

Een gorilla-trek is niet zomaar een reisactiviteit; het is een kans om bij te dragen aan natuurbehoud, om verbonden te zijn met de aarde en om een verhaal te beleven dat je je leven lang bijblijft. Het is een avontuur dat grenzen verlegt, zowel fysiek als emotioneel, en je veel respect geeft voor de schoonheid en kwetsbaarheid van onze planeet.

Plan een vrijblijvend gesprek

Ontdek Kenia

Ontdek Oeganda

Ontdek Botswana

1. Afrika is ons thuis

We kennen het tot in de verste uithoeken en dat levert te gekke reizen op. Die stellen we samen door er zelf op uit te trekken. Geloof ons nou maar: deze reiservaringen vind je nergens anders!

2. Lokale ervaringen

Dat betekent dat je op de plekken van de lokale bevolking komt. Hike met de Masai, kook met je gastfamilie in je homestay en sla een hengel uit met traditionele vissers.

3. Jij bepaalt

Dus, waar heb je zin in? We stemmen de volledige reis op jouw wensen af. Onderweg kun je altijd op ons rekenen. Ook in het holst van de nacht.

4. Verantwoord op pad

Terwijl jij van je droomreis geniet, draag je bij aan de ontwikkeling van lokale community's, economieën en de omgeving. Dat voelt goed!

Gorilla trekking: Bwindi Impenetrable Forest in Oeganda

Gorilla trekking